Makroskopik hematüri (idrarda kanama)
HEMATÜRİ (İDRARDA KANAMA)
İdrarda gözle görülür kanama çoğu zaman hastaları tedirgin eden ve korkutan bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. İdrarda kan gören hastalar genellikle üroloji randevusunu beklemeden acil servise başvurmaktadırlar. Bu yazıda idrarda kanamanın olası sebepleri, sonuçları ve tedavisi konularından bahsedeceğiz.
SEBEPLER
Hematürinin bir çok nedeni vardır. Ancak en önemli konu, idrarda özellikle ağrısız, pıhtılı kanamanın olması kötü huylu idrar yolu hastalıklarının habercisi olabilmesidir. İdrarda kanama nedeniyle başvuran 60 yaş üstündeki erkek hastaların yaklaşık %22,1 ‘de, kadın hastaların %8,3 ‘de, 60 yaş altındaki hastaların ise %2,6′ da (erkek hastalarda %10-20) idrar yollarında kötü huylu tümörler saptanmaktadır.
Aşağıda hematüri nedenlerinden en sık karşılaşılanları gösterilmiştir.
İdrar yollarının enfeksiyon hastalıkları (böbrek, mesane, prostat iltihabı)
İdrar yolları taş hasalıkları
Ağır egzersiz
İdrar yollarının kanserleri (En sık
mesane – idrar kesesi kanseri
)
Genel kanama bozuklukları ( Hemofili, orak hücre anemi ve s.).
Kronik böbrek hastalıkları (glomerülonefrit, böbrek kisti ves.)
BELİRTİLER
Tahmin edildiği üzere en önemli belirtisi idrarda kanamanın olmasıdır. Bunun yanında kanamanın sebeplerine bağlı olarak ek şikayetler ortaya çıkabilmektedir. Genellikle kanamaya idrar yaparken yanma, kasık ve karın alt kısımlarında ağrı, sık-sık idrara çıkma gibi şikayetler eşlik eder.
TANI
Özellikle 50 yaş üstünde sigara kullanan ve idrarda ağrısız, pıhtılı kanaması olan hastalarda mesane kanseri kesinlikle ekarte edilmelidir. Tanı için detaylı hikaye alınması, fizik muayene, genel kan tahlili, idrar tahlili ve ultrason çoğunlukla yeterli olmaktadır. Gerek görüldüğü taktirde ileri inceleme için BT/MR gibi tetkiklere ihtiyaç duyulabilir. İdrarda kanaması olan hastalar yukarıda da bahsedilidği gibi genellikle ilk olarak üroloji uzmanına değil de acil servise başvurmaktadır. Bu nedenle konu hakkında acil ekibinin bilgi ve deneyimi önem kazanmaktadır. Her şeyden önce hastanın idrarı yaptırılarak mutlaka rengi ve görünümü çıplak gözle incelenmelidir. Gerçekten hematürisi olan hastalarda idrar kanalından sonda takılarak yıkama yapılmalıdır. Ardınddan gerekli tetkikler yapılarak tanıya gidilmeli, mümkün olan en kısa zamanda üroloji uzmanına konsülte edilmelidir.
Yapılan tetkikler sonrasında hiç bir teşhis konulamayan hastlarda sistoskopi (ameliyathane şartlarında özel alet ve kameralar yardımıyla idrar deliğinden girilerek idrar yollarının incelenmesi ) yapılması gerekmektedir. Sistoskopi sırasında özellikle idrar kesesinde şüpheli kitle olup-olmaması araştırılır. İdrar kesesinde her hangi şüpheli oluşum bulunursa aynı seansta kapalı olarak alınır ve patolojik incelemeye gönderilir. Bu işlem için spinal veya genel anestezi kullanılabilir.
TEDAVİ
Tedavi kanamaya neden olan hastalığa bağlı olarak değişiklik gösterir. Yukarıda bahsedildiği gibi bu duruma sebep olan bir çok hastalık olduğu için hepsinden bu yazıda bahsetmek olası değil. Üroloji açısından genellikle altta yatan üç durum karşımıza çıkmaktadır: İdrar yolu enfeksiyonları, taş hastalıkları ve mesane tümörü. İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi ilaçlarla (antibiyotik) yapılabilmektedir. Taş hastalıklarının tedavisi taşın yerine ve boyutuna göre çoğunlukla taş kırma ve ya kapalı operasyon gerektirir. Mesane tümörünün tedavisi ise yukarıda bahsediliği gibi kapalı operasyon ile (ileri evre tümörlerde açık ameliyat gerekir) yapılmaktadır. Unutmayın, idrarınızda kan gördüğünüz zaman mutlaka bir üroloji uzmanına başvurmalısınız, keza çok ciddi hastalıkların habercisi olabilir.
KAYNAK
Bruyninckx R, Buntinx F, Aertgeerts B.et alThe diagnostic value of macroscopic haematuria for the diagnosis of urological cancer in general practice.Br J Gen Pract20035331–35
Ho E T, Johnston S R, Keane P F. The haematuria clinic referral patterns in Northern Ireland.Ulster Med J19986725–28.
Hicks, Derek, and Chi-Ying Li. "Management of macroscopic haematuria in the emergency department." Postgraduate medical journal 84.996 (2008): 539-544.
